Trong ngành cơ khí và xây dựng, việc chọn đúng vật liệu hàn không chỉ quyết định đến độ bền của mối hàn mà còn ảnh hưởng đến tuổi thọ và chất lượng toàn bộ công trình. Tuy nhiên, có nhiều người – kể cả những thợ lành nghề – vẫn mắc phải những sai lầm tưởng chừng nhỏ nhặt nhưng lại vô cùng nghiêm trọng. Dưới đây là 5 sai lầm phổ biến khi chọn vật liệu hàn mà bạn cần đặc biệt lưu ý để tránh “phá banh” mối hàn của mình!

1. Chọn vật liệu hàn không phù hợp với kim loại cơ bản

Đây là lỗi nghiêm trọng và phổ biến nhất. Mỗi loại kim loại như thép carbon, thép không gỉ, nhôm hay đồng đều có đặc tính riêng biệt. Do đó, vật liệu hàn (que hàn, dây hàn, thuốc hàn…) cũng phải được lựa chọn dựa trên loại kim loại nền. Việc sử dụng sai vật liệu có thể gây ra hiện tượng nứt mối hàn, liên kết yếu hoặc ăn mòn nhanh chóng theo thời gian.

Ví dụ: Hàn thép không gỉ bằng que hàn cho thép carbon có thể khiến mối hàn dễ bị oxy hóa, gỉ sét. Kết quả là công trình xuống cấp nhanh chóng dù kỹ thuật hàn có chuẩn đến đâu.

Giải pháp: Trước khi tiến hành hàn, hãy kiểm tra kỹ đặc điểm của kim loại nền và lựa chọn vật liệu hàn tương thích, có chứng nhận chất lượng và được khuyến cáo sử dụng bởi các chuyên gia trong ngành.

2. Bỏ qua yếu tố môi trường làm việc

Bạn có biết rằng một mối hàn hoàn hảo trong nhà xưởng chưa chắc sẽ giữ được chất lượng nếu đưa ra môi trường ngoài trời? Đặc biệt, trong môi trường ẩm ướt, ven biển hoặc nơi có hóa chất ăn mòn, nếu không chọn loại vật liệu hàn có tính chống gỉ, chống ăn mòn thì chỉ sau một thời gian ngắn, mối hàn sẽ bị xuống cấp nghiêm trọng.

Rất nhiều người chỉ tập trung vào giá thành vật liệu hàn, mà bỏ qua khả năng chống chịu của chúng trong điều kiện môi trường khắc nghiệt.

Giải pháp: Khi chọn vật liệu hàn, cần xét đến điều kiện làm việc như: nhiệt độ, độ ẩm, vị trí công trình (gần biển, gần khu công nghiệp hóa chất,…). Hãy ưu tiên các loại que hàn hoặc dây hàn có lớp bọc đặc biệt, hoặc hợp kim có khả năng chống oxy hóa cao.

3. Không để ý đến thành phần hóa học và độ giãn nở nhiệt

Một mối hàn tốt không chỉ cần đảm bảo liên kết vật lý mà còn phải tương thích về hóa học và cơ học với kim loại nền. Nếu vật liệu hàn có thành phần hóa học khác biệt nhiều với kim loại cơ bản, khi gặp nhiệt độ cao, sự khác biệt về độ giãn nở nhiệt sẽ gây ra hiện tượng cong vênh, nứt gãy mối hàn – đặc biệt là trong các ứng dụng yêu cầu độ chính xác cao như ngành chế tạo máy, hàng không, tàu thủy…

Giải pháp: Hãy đọc kỹ thành phần hóa học của vật liệu hàn trước khi sử dụng, đảm bảo chúng có độ tương thích cao với kim loại nền. Ngoài ra, cần lưu ý hệ số giãn nở nhiệt để tránh ứng suất dư khi nhiệt độ thay đổi trong quá trình làm việc.

4. Lựa chọn vật liệu theo thói quen, không dựa trên kỹ thuật

Một số thợ hàn lâu năm thường chọn vật liệu hàn dựa trên kinh nghiệm cũ, theo kiểu “xưa giờ dùng cái này thấy vẫn ổn”. Tuy nhiên, công nghệ vật liệu ngày càng phát triển. Các dòng vật liệu hàn mới không chỉ bền hơn, dễ sử dụng hơn mà còn giúp tiết kiệm thời gian và chi phí thi công.

Việc tiếp tục sử dụng vật liệu lỗi thời có thể gây ra hiệu suất thấp, tốn điện, sinh khói nhiều hoặc chất lượng mối hàn kém.

Giải pháp: Luôn cập nhật công nghệ mới và tham khảo các bảng tiêu chuẩn vật liệu hiện hành. Đừng ngần ngại thử nghiệm các dòng sản phẩm mới từ các nhà sản xuất uy tín – bạn có thể bất ngờ với sự cải thiện rõ rệt về chất lượng công việc.

5. Không tham khảo thông số kỹ thuật của nhà sản xuất

Đây là sai lầm mang tính “chủ quan” và thường thấy ở cả thợ nghiệp dư lẫn chuyên nghiệp. Mỗi loại vật liệu hàn đều được nhà sản xuất cung cấp bảng thông số kỹ thuật chi tiết, bao gồm:

• Cường độ chịu lực
• Dòng điện phù hợp (AC/DC)
• Tốc độ hàn tối ưu
• Nhiệt độ làm việc
• Khả năng chống ăn mòn, chịu va đập…

Nếu bỏ qua những thông tin này, bạn sẽ khó có thể phát huy hết hiệu quả của vật liệu hàn. Thậm chí, dùng sai dòng điện hoặc tốc độ có thể khiến mối hàn không ngấu, lỗ rỗ hoặc cháy biên.

Giải pháp: Trước khi sử dụng bất kỳ vật liệu hàn nào, hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, bảng thông số kỹ thuật, hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia kỹ thuật của hãng. Điều này không chỉ giúp bạn hàn đẹp hơn mà còn tiết kiệm thời gian và tránh được những lỗi nghiêm trọng về sau.

Kết luận

Dù bạn là thợ hàn chuyên nghiệp hay chỉ mới bắt đầu, việc hiểu và lựa chọn đúng vật liệu hàn là yếu tố then chốt quyết định thành công của mỗi mối hàn. Đừng để những sai lầm tưởng chừng nhỏ nhặt trở thành nguyên nhân “phá banh” cả hệ thống công trình. Hãy luôn tỉnh táo, kỹ lưỡng và đầu tư đúng mực cho việc chọn vật liệu hàn chất lượng, phù hợp điều kiện và yêu cầu kỹ thuật cụ thể.