Hàn nhôm nên dùng tấm backing hay không?

Trong kỹ thuật hàn, đặc biệt là khi hàn các mối dài hoặc tấm kim loại mỏng, vấn đề đặt ra không chỉ là làm sao để mối hàn đẹp mà còn phải chắc, không rỗ khí và không cháy xỉ. Với nhôm – một vật liệu “khó tính” – thì yêu cầu này lại càng cao hơn. Vì vậy, có nhiều người đặt câu hỏi: hàn nhôm nên dùng tấm backing hay không?

Tấm backing là gì và vai trò của nó trong hàn nhôm

Tấm backing là một vật liệu được đặt phía sau mối hàn, ở mặt đáy của khe hở hàn. Mục đích của nó là đỡ mối hàn trong quá trình nung chảy, giúp hồ quang ổn định hơn, hạn chế cháy xuyên và giữ cho hình dạng mối hàn phía sau đẹp hơn. Đây là một kỹ thuật hỗ trợ thường được áp dụng khi hàn TIG hoặc MIG, đặc biệt với vật liệu mỏng hoặc khi cần đảm bảo độ kín khí của mối hàn.

Với nhôm – vốn là kim loại có độ dẫn nhiệt cao và dễ bị cháy thủng nếu nhiệt độ vượt quá ngưỡng – tấm backing có thể phát huy vai trò quan trọng. Nó giúp thợ hàn kiểm soát đường hàn tốt hơn, tránh hiện tượng “cháy đáy” hoặc hở mối, từ đó làm cho quá trình hàn nhôm trở nên dễ dàng và ổn định hơn.

Hàn nhôm khác gì so với hàn sắt hay inox?

Nhôm là một vật liệu nhẹ, sáng bóng, dễ bị oxy hóa và có khả năng dẫn nhiệt gấp 3–4 lần so với thép. Khi bắt đầu hàn nhôm, thợ hàn phải đối mặt với việc nhiệt tản đi rất nhanh, dễ khiến hồ quang không tập trung, mối hàn bị cạn, hoặc không ngấu đều.

Thêm vào đó, lớp oxit nhôm trên bề mặt có điểm nóng chảy cao hơn nhôm nguyên chất, khiến việc tạo hồ quang ổn định trở nên khó khăn hơn. Trong trường hợp không kiểm soát tốt dòng nhiệt, mối hàn dễ bị rỗ khí, ngậm xỉ hoặc biến dạng.

Chính vì vậy, việc có một lớp backing phía sau để “đỡ lưng” mối hàn có thể giúp rất nhiều trong quá trình hàn nhôm – nhất là khi làm việc với tấm mỏng, ống nhôm hoặc hàn các vị trí góc khó tiếp cận.

Có phải lúc nào cũng cần tấm backing khi hàn nhôm?

Câu trả lời là không phải lúc nào cũng cần, nhưng trong một số trường hợp cụ thể, việc dùng backing sẽ mang lại lợi ích rõ rệt.

Nếu bạn đang hàn nhôm với độ dày nhỏ hơn 3mm, hoặc hàn một mối hàn gốc cần đảm bảo độ kín tuyệt đối (ví dụ như bình chứa, ống dẫn, két nước…), thì dùng tấm backing là điều nên làm. Nó sẽ giúp mối hàn đều hơn, không bị thủng đáy và dễ dàng kiểm soát chất lượng hơn – nhất là khi hàn TIG với dòng điện thấp.

Ngược lại, nếu bạn hàn tấm nhôm dày (từ 5mm trở lên), hoặc có thể tiếp cận cả hai mặt của mối hàn thì việc dùng backing không thực sự bắt buộc. Trong trường hợp đó, người thợ có thể điều chỉnh hồ quang và dòng hàn để kiểm soát mối hàn tốt mà không cần đến tấm đỡ phụ.

Vật liệu nào dùng làm backing cho hàn nhôm?

Thông thường, backing được làm từ vật liệu không bị dính khi tiếp xúc với kim loại nóng chảy. Với nhôm, hai loại backing phổ biến nhất là:

Backing bằng đồng: Đây là loại backing hiệu quả cao vì đồng dẫn nhiệt tốt, không bị dính nhôm và giúp tản nhiệt đều. Dùng backing đồng giúp giảm cháy đáy, giữ hồ quang ổn định, đồng thời còn giúp mặt sau của mối hàn láng đẹp, không cần phải gia công lại nhiều.

Backing bằng gốm chịu nhiệt: Đây là lựa chọn phổ biến khi hàn các chi tiết nhôm ở dạng ống, hàn kín hoặc hàn ở tư thế khó tiếp cận. Gốm không dẫn nhiệt như đồng nhưng chịu nhiệt rất tốt và không bị dính hồ quang, phù hợp cho các ứng dụng cần độ bền nhiệt cao.

Ngoài ra, một số đơn vị sử dụng backing bằng inox, thép hoặc các vật liệu chịu nhiệt khác, nhưng với nhôm thì không được ưa chuộng vì nguy cơ dính hồ quang hoặc tản nhiệt không tốt.

Trường hợp không nên dùng tấm backing khi hàn nhôm

Tuy tấm backing có nhiều lợi ích, nhưng cũng không nên áp dụng máy móc. Nếu thợ hàn đã quen tay, làm việc với thiết bị hiện đại như máy hàn xung TIG, hoặc hàn các kết cấu cho phép gia công từ hai mặt, thì có thể bỏ qua backing để tăng tốc độ và linh hoạt hơn trong thao tác.

Thêm nữa, khi làm việc ngoài hiện trường hoặc các vị trí không có mặt phẳng kê sau mối hàn, việc đặt tấm backing có thể không khả thi. Lúc này, kỹ thuật hàn “freehand” kết hợp kiểm soát dòng điện và tốc độ di chuyển mỏ hàn sẽ quan trọng hơn.

Backing có ảnh hưởng gì đến thẩm mỹ và độ bền mối hàn?

Trong nhiều trường hợp, mặt sau mối hàn là phần không ai để ý đến. Nhưng nếu bạn hàn những chi tiết như khung nhôm, cửa, lan can hoặc vỏ thiết bị, nơi mà cả hai mặt đều được nhìn thấy, thì mặt đáy mối hàn cũng cần đẹp không kém mặt trên.

Lúc này, tấm backing phát huy tác dụng rõ rệt: giúp tạo ra chân mối hàn tròn đều, không cháy lẹm hay chảy tràn. Nhờ đó, thợ hàn tiết kiệm được công đoạn mài, đánh bóng sau hàn – đồng nghĩa tiết kiệm chi phí gia công và rút ngắn tiến độ thi công.

Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả đó, backing phải được chọn đúng loại, sạch sẽ và lắp đặt chắc chắn. Nếu backing bị xê dịch, bẩn dầu hoặc gập mép, nó sẽ gây ra lỗi ngược – khiến hồ quang mất ổn định, mối hàn chảy lệch hoặc bị bám bẩn.

Hàn nhôm nên đi kèm với vật tư chất lượng

Không chỉ tấm backing, mà mọi thứ liên quan đến quá trình hàn nhôm – từ dây hàn, khí bảo vệ, nhôm tấm cho đến thiết bị – đều đóng vai trò quyết định đến chất lượng mối hàn.

Tại Kenta Việt Nam, chúng tôi cung cấp đầy đủ các loại dây hàn nhôm chất lượng cao (ER4043, ER5356), nhôm tấm tiêu chuẩn công nghiệp (5052, 5083, 6061) và các phụ kiện hỗ trợ như backing plate bằng đồng, gốm chịu nhiệt… phù hợp với từng ứng dụng thực tế.

Với đội ngũ kỹ thuật am hiểu về hàn TIG, MIG và các giải pháp cải tiến trong xưởng, Kenta luôn sẵn sàng tư vấn cho khách hàng những phương án tối ưu nhất để tiết kiệm thời gian, vật tư và đảm bảo mối hàn đạt chất lượng bền – đẹp.